เครื่องรีทอร์ต (Retort) เป็นชนิดของอุปกรณ์อุตสาหกรรมที่ใช้ในกระบวนการประมวลผลความร้อนของอาหารและเครื่องดื่มที่บรรจุในบรรจุภัณฑ์เพื่อการต้มฆ่าเชื้อโรคหรือการเก็บรักษาอย่างถาวร กระบวนการนี้มักจะเริ่มต้นด้วยการเพิ่มความร้อนให้กับผลิตภัณฑ์โดยใช้อุปกรณ์ทำความร้อน เช่น ไอน้ำ, น้ำร้อน, หรือสื่อทำความร้อนอื่นๆ เพื่อให้ผลิตภัณฑ์ได้รับความร้อนที่เพียงพอเพื่อฆ่าเชื้อโรค จากนั้นจึงทำการรวดเร็วในการทำความเย็นเพื่อป้องกันการต้มเกินไปและรักษาคุณภาพของผลิตภัณฑ์
เครื่องรีทอร์ต (Retort) คืออะไร?
เครื่องรีทอร์ตเป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในกระบวนการประมวลผลความร้อนสำหรับอาหารและเครื่องดื่มที่บรรจุในบรรจุภัณฑ์ เพื่อการฆ่าเชื้อโรคและเก็บรักษาอย่างถาวร
หลักการของเครื่องรีทอร์ต
เครื่องรีทอร์ตทำงานโดยการใช้ความร้อนสูงเพื่อฆ่าเชื้อโรคในผลิตภัณฑ์ โดยจะมีการเพิ่มความร้อนให้กับผลิตภัณฑ์ผ่านการใช้ไอน้ำหรือน้ำร้อน โดยอุณหภูมิจะถูกควบคุมอย่างเข้มงวดเพื่อตรวจสอบว่าเชื้อโรคถูกทำลายและคุณภาพของอาหารไม่เสื่อมเสีย
องค์ประกอบของเครื่องรีทอร์ต
- ตัวถังรีทอร์ต: ทำจากวัสดุทนความร้อน เช่น สแตนเลส เพื่อรองรับอุณหภูมิสูง
- ระบบทำความร้อน: ใช้ไอน้ำหรือน้ำร้อนเพื่อสร้างความร้อน
- ระบบควบคุมอุณหภูมิและความดัน: ใช้เซนเซอร์และระบบควบคุมเพื่อรักษาอุณหภูมิและความดันที่เหมาะสม
- ระบบทำความเย็น: ใช้ในการทำให้ผลิตภัณฑ์เย็นลงหลังจากกระบวนการฆ่าเชื้อ
- ระบบควบคุมเวลา: เพื่อกำหนดระยะเวลาในการฆ่าเชื้ออย่างแม่นยำ
ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ที่ทำมาจากเครื่องรีทอร์ต
- ผลิตภัณฑ์กระป๋อง (เช่น ซุป, ผักกระป๋อง)
- อาหารสำเร็จรูป (เช่น ข้าวพร้อมทาน)
- ผลิตภัณฑ์แช่แข็ง (เช่น ผลไม้ที่บรรจุในบรรจุภัณฑ์ที่มีความดัน)
ราคาโดยประมาณของเครื่องรีทอร์ต
ราคาเครื่องรีทอร์ตสามารถแตกต่างกันไปตามขนาดและความสามารถในการผลิต โดยปกติเริ่มต้นจากประมาณ 200,000 บาทถึง 3,000,000 บาทขึ้นอยู่กับฟังก์ชันและคุณสมบัติของเครื่อง
ข้อดีข้อเสียของเครื่องรีทอร์ต
ข้อดี
- สามารถฆ่าเชื้อโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- ยืดอายุการเก็บรักษาของผลิตภัณฑ์
- สามารถควบคุมอุณหภูมิและความดันได้อย่างแม่นยำ
ข้อเสีย
- มีค่าใช้จ่ายในการลงทุนสูง
- ต้องการการบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอ
- อาจทำให้คุณภาพของผลิตภัณฑ์เปลี่ยนแปลงได้หากไม่ควบคุมกระบวนการอย่างถูกต้อง
วิธีการเลือกเครื่องรีทอร์ต
- พิจารณาขนาดการผลิตที่ต้องการ
- ตรวจสอบฟังก์ชันการควบคุมอุณหภูมิและความดัน
- เลือกวัสดุที่ทนทานต่อการกัดกร่อน
- ตรวจสอบการรับประกันและบริการหลังการขาย
วัตถุดิบที่ใช้กับเครื่องรีทอร์ต
- อาหารที่มีความชื้นสูง (เช่น ซุป)
- อาหารแห้งที่ต้องการการฆ่าเชื้อ (เช่น ผลไม้กระป๋อง)
ประวัติความเป็นมาของเทคโนโลยีเครื่องรีทอร์ต
เครื่องรีทอร์ตมีประวัติความเป็นมาที่ยาวนาน ซึ่งมีการใช้งานตั้งแต่ศตวรรษที่ 19 โดยเริ่มแรกใช้ในอุตสาหกรรมอาหารเพื่อการเก็บรักษาอาหารแบบกระป๋องในยุโรปในช่วงเวลานั้น โดยในปี 1810 นั้น Nicolas Appert ได้ค้นพบวิธีการที่ช่วยเก็บรักษาอาหารไว้ในขวดและกระป๋องได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งส่งผลให้การพัฒนาของเครื่องรีทอร์ตเกิดขึ้นในช่วงต่อมา
ในช่วงปี 1940-1950 เทคโนโลยีการฆ่าเชื้อด้วยความร้อนในเครื่องรีทอร์ตได้พัฒนาไปอย่างรวดเร็ว โดยมีการนำเข้าเทคโนโลยีที่สามารถควบคุมอุณหภูมิและความดันได้อย่างแม่นยำ ทำให้ผลิตภัณฑ์อาหารมีคุณภาพและปลอดภัยต่อผู้บริโภคมากขึ้น
ในปัจจุบัน เครื่องรีทอร์ตมีการออกแบบที่ซับซ้อนและมีเทคโนโลยีที่ทันสมัย ซึ่งสามารถนำไปใช้ในอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มได้หลากหลาย และช่วยส่งเสริมการเก็บรักษาอาหารอย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัยยิ่งขึ้น
คุณสมบัติและส่วนประกอบหลักของเครื่องรีทอร์ต
1. ห้องรีทอร์ต (Retort Chamber) เป็นถังปิดที่ทนทานที่ใช้ในการประมวลผลอาหารหรือเครื่องดื่มที่อยู่ในบรรจุภัณฑ์ มักทำจากสแตนเลสแบบแข็งแรงและออกแบบมาให้ทนทานเมื่อได้รับความดันและอุณหภูมิสูง
2. ระบบทำความร้อน (Heating System) เครื่องรีทอร์ตมักจะมีระบบทำความร้อนที่เพิ่มอุณหภูมิภายในห้องรีทอร์ตให้สูงพอสำหรับการฆ่าเชื้อโรค ระบบนี้สามารถใช้ไอน้ำ, น้ำร้อน, หรือสื่อทำความร้อนอื่นๆ เพื่อทำให้ผลิตภัณฑ์ได้รับความร้อนอย่างแต่ละเป็นพอดีและมีประสิทธิภาพ
3. ระบบทำความเย็น (Cooling System) หลังจากการดำเนินการฆ่าเชื้อโรคเสร็จสิ้น ผลิตภัณฑ์ต้องได้รับการทำความเย็นอย่างรวดเร็วเพื่อป้องกันการต้มเกินไปและรักษาคุณภาพ ระบบทำความเย็นในเครื่องรีทอร์ตมักใช้น้ำเย็นหรือเครื่องทำความเย็นเพื่อลดอุณหภูมิภายในห้องรีทอร์ตอย่างรวดเร็ว
4. ระบบควบคุมความดัน (Pressure Control) ระบบควบคุมความดันมีความสำคัญในการรักษาระดับความดันที่ต้องการภายในห้องรีทอร์ตระหว่างการประมวลผล สิ่งนี้ช่วยให้การทำความร้อนเป็นไปอย่างสม่ำเสมอและป้องกันการบิดเบือนหรือการแตกของบรรจุภัณฑ์
5. ระบบควบคุมอุณหภูมิ (Temperature Control) ควบคุมอุณหภูมิอย่างแม่นยำเป็นสิ่งสำคัญในการบรรจุภัณฑ์ให้สามารถให้ผลิตภัณฑ์ได้รับการฆ่าเชื้อโรคอย่างถูกต้องโดยลดผลกระทบต่อคุณภาพของผลิตภัณฑ์ เครื่องรีทอร์ตมักมีเซนเซอร์อุณหภูมิและระบบควบคุมเพื่อควบคุมอุณหภูมิภายในห้องอย่างแม
่นยำ
6. ระบบโหลดและปล่อย (Loading and Unloading System) เครื่องรีทอร์ตอาจมีระบบโหลดและปล่อยอัตโนมัติเพื่อให้กระบวนการเป็นไปอย่างราบรื่นและลดการจัดการด้วยมือ นอกจากนี้ยังสามารถมีสายพานลำเลียง, มือหุ้มหรือกลไกอื่นๆ เพื่อโอนผลิตภัณฑ์ที่อยู่ในบรรจุภัณฑ์เข้าและออกจากห้องรีทอร์ต
7. คุณลักษณะด้านความปลอดภัย (Safety Features) คุณลักษณะด้านความปลอดภัย เช่น วาล์วปล่อยความดัน, ปุ่มหยุดฉุกเฉิน, และระบบอินเตอร์ล็อคถูกนำมาใช้ในเครื่องรีทอร์ตเพื่อให้การทำงานปลอดภัยและป้องกันอุบัติเหตุ
8. แผงควบคุม (Control Panel) เครื่องรีทอร์ตรุ่นใหม่มักมีแผงควบคุมที่ช่วยให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถตรวจสอบและปรับการตั้งค่าต่างๆ เช่น อุณหภูมิ, ความดัน, และเวลาการประมวลผล อีกทั้งยังช่วยให้การใช้งานและการแก้ไขปัญหาเป็นเรื่องง่าย
โดยรวมแล้ว เครื่องรีทอร์ตเป็นอุปกรณ์ที่สำคัญในโรงงานผลิตอาหารสำหรับการรักษาความปลอดภัยและความคงทนของอาหารและเครื่องดื่มที่บรรจุในบรรจุภัณฑ์ผ่านกระบวนการประมวลผลความร้อน